Vuurwerk: oorverdovend lawaai
De jaarwisseling komt eraan. Voor velen een periode van genieten en vooral vieren dat het nieuwe jaar begint. Champagne, oliebollen, leuke feestjes in goed gezelschap en veel, heel veel vuurwerk; het hoort er allemaal bij. Gehoorbeschadiging niet!
Jaarlijks zijn er rond nieuwjaar veel slachtoffers te betreuren. Bekend zijn de slachtoffers die door vuurwerk letsel aan handen en ogen op lopen. Minder bekend, maar net zo vervelend, is dat het lawaai van knalvuurwerk ook je oren kan beschadigen.
Een flinke knal kan zorgen voor een piep of ruis in je oren. Als je geluk hebt, dan herstelt het gehoor zich vanzelf weer. Is het geluid te hard of sta je er langer of vaker aan bloot? Dan kan de schade blijvend zijn. Vuurwerk, schoten en andere explosies brengen zulke krachtige geluidsgolven voort, dat het trommelvlies kan scheuren of het binnenoor beschadigd raakt en voilà, je hebt een akoestisch trauma. Jaarlijks ondervinden naar schatting 800 – 1600 mensen dat aan den lijve. We moeten schatten, want over het precieze aantal slachtoffers die gehoorschade oplopen zijn nog geen cijfers bekend. De klachten komen vaak pas na verloop van tijd naar voren. Het wordt dus tijd dat we daar meer inzicht in krijgen.
Strenge regels
Het zware knalvuurwerk veroorzaakt het meeste letsel. De regels rondom vuurwerk worden dan ook voortdurend aangescherpt. Sinds 2006 mag legaal vuurwerk in Nederland maximaal 156 decibel produceren, gemeten op twee meter afstand. Dat is nog altijd veel harder dan een rockconcert (110 dB), een laag overvliegend vliegtuig (120 dB) of geweerschot (140 dB). Geluiden boven de 120 decibel kunnen onmiddellijk tot blijvende schade leiden. Bij geluiden boven de 80 decibel speelt de tijd een belangrijke rol. Je kunt tot acht uur veilig in verblijven in een geluidsniveau van 80 dB. Elke drie decibel erbij halveert die tijd. Dat betekent dat bij 83 decibel nog maar vier uur per dag veilig is en 86 decibel nog maar twee uur per dag. Die geluidsniveaus gelden overal; thuis, op je werk, tijdens het uitgaan, maar dus ook tijdens oud en nieuw!
"Geluiden boven de 120 decibel kunnen onmiddellijk tot blijvende schade leiden"
Lawaaislechthorendheid
Gehoorschade dus, in dit geval lawaaislechthorendheid, als gevolg van een harde knal, zoals een schot, explosie of vuurwerk. Bij deze vorm van gehoorschade zijn de fijne haarcellen die zich in het slakkenhuis van het oor bevinden gedeeltelijk vernietigd. Haarcellen geven geluid door aan de gehoorzenuw, die het geluid weer doorgeeft aan de hersenen. Hoe meer haarcellen er kapot zijn, hoe minder goed je kunt horen. En nog belangrijker… stuk is stuk. Zijn haarcellen eenmaal beschadigd, dan is dat niet meer te herstellen.
Trommelvliesbeschadiging
Een harde explosie of vuurwerkbom kan er ook voor zorgen dat je trommelvlies scheurt. Het trommelvlies is een dun vlies tussen de externe gehoorgang en het middenoor. Het brengt geluidstrillingen uit de lucht over naar de gehoorbeentjes (hamer, aambeeld en stijgbeugel) in het middenoor. Als de explosie hard genoeg is, kan naast een gat in het trommelvlies ook schade aan deze gehoorbeentjes ontstaan. Dit levert een flinke gehoorschade op.
Wat kunnen onze oren aan?
Geluid wordt gemeten in decibels (dB). Grof gezegd kan langdurige blootstelling aan geluiden boven de 80 decibel al leiden tot gehoorschade, al is dat meestal niet direct merkbaar. Geluiden boven de 120 decibel leiden direct en onverbiddelijk tot blijvende schade. Ter vergelijking:
- Een vallend blad: 10 decibel
- Gesprek: 60 decibel
- Langs een snelweg staan: 80 decibel
- Gillen, grasmaaien, boren in een betonmuur: 90 decibel
- Motorrijden: 95 decibel
- Een club of popconcert: 110 decibel
- Geweerschot: 140 decibel
- Vuurwerk: tot 160 decibel
Alles boven de 120 decibel is altijd onmiddellijk schadelijk. Het is dus verstandig om maatregelen te nemen met oud en nieuw!
Veilig door de jaarwisseling
Aan het afsteken van vuurwerk zitten risico’s, maar het hoort er voor velen wel bij. Steek je zelf het vuurwerk af? Dan loop je meeste risico op letsel, direct gevolgd door degenen die er vlakbij staat. Ook daar krijgen je oren het zwaar te verduren. Je kunt dus het beste op een veilige afstand blijven.
Wil je toch vuurwerk afsteken met oud en nieuw? Neem dan de volgende tips mee:
- Koop alleen goedgekeurd consumentenvuurwerk bij erkende verkooppunten en lees de gebruiksaanwijzing goed door. Erkend vuurwerk is alleen op 29, 30 en 31 december te koop. (of ook op 28 december als er een zondag tussen zit). Op de verpakking moeten een aantal zaken staan. Je kunt dit hier nalezen.
- Een inkoppertje misschien, maar bij het afsteken van vuurwerk is allereerst belangrijk dat je er voorzichtig mee omgaat en vooral… blijft nadenken! Na die hele fles champagne kun je het dus beter overlaten aan een nuchter persoon. Op de site van VeiligheidNLstaan verschillende tips voor het veilig afsteken van vuurwerk. Aangeraden wordt om de volgende vijf stappen te volgen:
- Gebruiksaanwijzing lezen
- Vuurwerkbril dragen
- Aansteeklont gebruiken
- Lanceerstandaard gebruiken voor vuurpijlen
- Afstand houden
Wel een vuurwerkbril dus, maar geen woord over bescherming van je oren… De overheid gaat zelfs zo ver dat ze de samenwerking hebben gezocht met de populaire Instagram rapper Donnie om de veiligheidsbril hip te maken onder jongeren, gehoorbescherming zijn ze hierbij helaas weer vergeten.
"Wel een vuurwerkbril dus, maar geen woord over bescherming van je oren…"
Voorlichting
Het dragen van gehoorbescherming is dus nog niet standaard opgenomen in de meeste voorlichting rondom vuurwerk. Toch proberen enkele organisaties hier jaarlijks weer aandacht voor te vragen. Uiteraard de Hoorstichting, overheden en producenten van gehoorbescherming, maar ook andere bedrijven vragen aandacht en delen zelfs gratis gehoorbescherming uit om mensen bewust te maken van de risico’s.
Bescherm je oren!
Als je naar buiten gaat om naar het vuurwerk te kijken of het zelf af te steken, draag dan altijd gehoorbescherming. Met gehoorbescherming demp je het lawaai minstens met 15 tot 33 decibel, waardoor je het risico op gehoorschade beperkt.
Er zijn verschillende opties om je oren te beschermen tegen de luide knallen van het vuurwerk. Gebruik hiervoor bij voorkeur lamellen oordoppen met een speciaal filter en/of oorkappen. Kinderen kun je beschermen met kinderoorkappen, het liefst in combinatie met filteroordoppen. Sta je regelmatig tussen de knallen? Dan zijn op maat gemaakte oordoppen aan te raden. Schuimoordoppen zijn minder geschikt voor vuurwerk. Goed indoen is lastig, waardoor de gehoorgang niet goed wordt afgesloten.
"Met gehoorbescherming demp je het lawaai minstens met 15 tot 33 decibel, waardoor je het risico op gehoorschade beperkt."
Het Consumentenprogramma VARA Kassa heeft een aantal filteroordoppen getest, voor tijdens Oud & Nieuw en het feestje er na. Daaruit komt naar voren dat Pluggerz de beste bescherming geeft. Bekijk hier de uitzending.
Toch gehoorschade opgelopen?
En dan is het nieuwjaar. Je wordt wakker met een piep of ruis in je oren of je merkt dat je minder goed hoort? Dat is een teken dat je gehoor flink overbelast is en mogelijk beschadigd is geraakt. Als je hier last van blijft houden kun je het beste even bij de huisarts langsgaan. Die kan je eventueel door verwijzen naar een kno-arts of audiologisch centrum.